Một nghiên cứu thuần tập đánh giá các YTNC mắc ĐTĐ typ 2 bao gồm: béo phì, yếu tố gen và lối sống do GS. Theresia Schnurr và cộng sự tại Trường Đại học Copenhagen, Đan Mạch đã thực hiện tại Đan Mạch. Kết quả nghiên cứu đã được đăng tải online trên tạp chí Diabetologia.
Nghiên cứu bao gồm 4.729 người trưởng thành mới mắc ĐTĐ typ 2 từ nghiên cứu lối sống, ung thư và sức khỏe tại Đan Mạch. Trong đó: tuổi trung bình là 56,1% (50-65 tuổi) và 49,6% là nữ. Nghiên cứu cũng bao gồm một nghiên cứu đoàn hệ lựa chọn ngẫu nhiên 5.402 đối tượng nghiên cứu, trong đó 575 người tiến triển thành mắc ĐTĐ typ 2, thời gian theo dõi trung bình là 14,7 năm.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng bảng điểm để đánh giá nguy cơ mắc bệnh của yếu tố gen, trong đó có 192 vị trí liên quan đến ĐTĐ typ 2 đã được biết và loại trừ liên quan đến BMI. Kết quả 20% là có nguy cơ cao, 20% là nguy cơ thấp, còn lại là trung bình.
Đánh giá lối sống liên quan đến bệnh ĐTĐ typ 2 được chia thành 3 mức: không lành mạnh, vừa phải và lành mạnh; trong đó đánh giá về thói quen hút thuốc lá, uống rượu, hoạt động thể lực và dinh dưỡng. Tổng thể có 40,0% người có lối sống lành mạnh, 34,6% lối sống mức độ trung bình và 25,4% là không lành mạnh.
Béo phì được phân loại theo tiêu chuẩn của người châu Âu. Tổng thể, 21,8% béo phì, 43,0% thừa cân và 35,2% bình thường. Một phân tích đã được thực hiện để loại trừ với 62 người gày (BMI <18,5), kết quả hầu như không thay đổi.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
Những người béo phì có nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ typ 2 cao gần gấp 6 lần người có cân nặng bình thường. Trong khi đó, những người có điểm nguy cơ về gen cao thì chỉ tăng nguy cơ gấp 2 lần so với người có điểm nguy cơ về gen thấp. Đối vơi những người có nguy cơ về gen thấp và lối sống lành mạnh, béo phì làm tăng hơn 8 lần nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ. Những người có tất cả các YTNC cao kết hợp thì nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ cao nhất, hơn 14 lần. Ngược lại, những người thừa cân sẽ tăng 49% nguy cơ mắc bệnh và người có lối sống không thuận lợi tăng 18%.
Các nhà nghiên cứu đánh giá sự tương tác của nguy cơ di truyền với béo phì và lối sống với tỷ lệ mới mắc ĐTĐ typ 2; và không thấy sự tương tác có ý nghĩa thống kê nào giữa yếu tố gen và BMI (p=0,35) hay lối sống (p=0,72) về nguy cơ mắc ĐTĐ typ 2.
Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra sự cần thiết khuyến cáo phổ biến lối sống lành mạnh để phòng chống bệnh ĐTĐ typ 2 bất kể nguy cơ di truyền nào.
Hà Nội, ngày 19 tháng 4 năm 2020
Nguồn: Obesity affects diabetes risk more then genetics, Medpagetoday.com/endocrinology… (April, 15, 2020)